بهروش سریع

فرآیند ترخیص کالا از گمرک

بررسی فرآیند ترخیص کالا از گمرک

صاحب کالا با در دست داشتن قبض انبار کالای خود که به نام اوست می تواند شخصاً و یا از طریق وکیل یا نماینده خود اقدام به ترخیص کالای خود کند.

در صورتی که صاحب کالا سازمانی شناخته شده و معتبر باشد، می تواند یکی از کارمندان خود را برای ترخیص کالای خود معرفی کند. در این صورت هیچ شرطی برای فرد معرفی شده وجود نخواهد داشت.

در صورتی که صاحب کالا از افراد یا شرکتی باشد که دارای کارت بازرگانی است می تواند شخص دیگری را که دارای کارت حق العمل کاری است به منظور ترخیص کالای خود به گمرک معرفی کند که در این صورت شخص معرفی شده باید دارای کارت بازرگانی و کارت حق العمل کاری معتبر باشد.

مراحل ترخیص کالا از گمرک به این قرار است:

الف) فرم اظهارنامه: در ابتدا فرم اظهارنامه توسط ترخیص کننده پر می شود و محاسبات لازم در اظهارنامه با توجه به استنباطات اظهارکننده و توسط خود او انجام می شود و مبلغی را که باید بابت ترخیص پرداخت کند به بانک پرداخت و برای احراز هویت مراجعه می کند.

ب) احراز هویت: در این قسمت کنترل می شود که شخص تحت چه عنوانی اقدام به ترخیص کالا کرده است. اگر صاحب کالاست، مدرکی مبنی بر شناسایی خود ارائه می دهد. اگر کارمند سازمان است و به نمایندگی از طرف سازمان آمده است معرفی نامه نمایندگی چک می شود. اگر حق العمل کار است، کارت بازرگانی و کارت حق العمل کاری او کنترل می شود که اولاً: آیا به گمرک معرفی شده است یا خیر؟ ثانیاً: این کارت هنوز اعتبار دارد یا خیر؟

ج) تطبیق اسناد: در این قسمت وجود اسناد لازم برای ترخیص، کنترل می شود (این اسناد از دید وجودی و نه صحت مورد کنترل واقع می شود). این مدارک بطور کلی عبارت اند از: قبض انبار، پروفرما، ثبت سفارش، اعلامیه فروش ارز، فاکتور خرید، گواهی مبدأ، بیمه نامه، عدل بندی، مجوزها، کارت بازرگانی، کارت حق العمل کاری، پروانه بهره برداری، وکالت نامه و آنالیز کالا.

وجود همه این اسناد در همه ترخیصها الزامی نیست بلکه تعدادی از این مدارک مثل قبض انبار، اظهارنامه، بارنامه، پروفرما و … در همه ترخیصها اجباری و تعدادی دیگر در بعضی ترخیص ها لازم است و در دیگر ترخیص ها لازم نیست؛ مثلاً در خرید با انتقال ارز، وجود اعلامیه فروش ارز و بیمه نامه الزامی است و یا برای ورود بعضی از کالاها، مجوز از بعضی از وزارتخانه ها و یا مراکز دیگر لازم است.

به هر حال با توجه به نوع خرید و نوع کالا و وضعیت خرید، وجود مدارک لازم کنترل می شود و پس از صحت کامل بودن مدارک، مدارک ارائه شده، مهر، و برای کنترل محاسبات فرستاده می شود.

د) کنترل محاسبات: در این بخش اطلاعات مالی و محاسباتی اظهارنامه کنترل می شود که این اطلاعات عبارت اند از: ارزش فوب، کرایه حمل، بیمه، ثبت سفارش، مقدار ارز تخصیصی، نرخ ارز مورد محاسبه، ارزش، مأخذ و مقدار حقوق گمرکی و سود بازرگانی و به تبع اینها، مبالغی که بابت حقوق و عوارض می باید پرداخت کند.

در این بخش اولاً: کنترل می شود که انتقال اطلاعات صحیح انجام گرفته باشد و ثانیاً: محاسبات بر اساس اطلاعات وارده درست انجام شده و قوانین و دستورالعملهای مالی حاکم بر کالای وارده اعمال شده باشد.

اگر در هر یک از موارد انتقال اطلاعات یا اعمال قوانین و دستورالعملهای مالی و یا محاسبه اشتباهی رخ داده شده باشد، مجدداً محاسبه صورت می گیرد و مابه التفاوت پرداختها نسبت به مبالغ پرداختی به بانکها محاسبه، و برای پرداخت به بانک به اظهارکننده اعلام می شود. اظهارکننده مبالغ محاسبه شده را به بانک پرداخت، و با در دست داشتن فیش بانکی به دفتر ژورنال مراجعه می کند.

توضیح: انجام مراحل (ج) و (د)، قبلاً جزء روال کار و روش بوده و سپس حذف شده است. در عین حال، این عمل همچنان برای سهولت در امر ترخیص انجام می شود وگرنه این عملیات وظیفه بخش ارزیابی است که در آنجا نیز انجام می شود.

در قسمت کنترل محاسبات، کنترل می شود که آیا صاحب کالا تعهداتی در برابر گمرک داشته که انجام نداده باشد که در این صورت برای انجام دادن تعهد پیگیری به عمل می آید و نیز اگر صاحب کالا به هر یک از گمرکات بدهی داشته باشد، لیستی در این بخش وجود دارد که در صورت تطابق اسم صاحب کالا با آن، نسبت به دریافت این طلب اقدام می شود. این کنترل در مورد افراد حقیقی یا حقوقی که سپرده داشته باشند نیز صدق می کند.

هـ) دفتر ژورنال و صدور پروانه: در این مرحله مشخصات کالای اظهار شده و مبالغ پرداختی در دفتری به نام ژورنال ثبت می شود. سپس خلاصه ای از اطلاعات اظهارنامه که در دفتر ژورنال به ثبت رسیده است در فرم پروانه گمرکی صادر می شود و اظهارنامه با مدارک و پروانه گمرکی به قسمت دفتر کوتاژ فرستاده می شود.

در صورتی که تفاوت حساب در پرداختی به بانک وجود داشته باشد که جداگانه پرداخت شده است، این موارد نیز در دفتر ژورنال ثبت می شود و به جای پروانه که فقط یک بار صادر می شود، قبض صادر می گردد.

اطلاعات وارد شده در دفتر ژورنال به تفکیک مواد پرداختی که در اظهارنامه آمده است خواهد بود و در پایان روز آن بخش از دفتر ژورنال بسته می شود و با تهیه لیستی به همان تفکیک و با داشتن سر جمع هر یک از سرفصلها برای حسابداری فرستاده شده است.

اطلاعات دفتر علاوه بر سرفصلهای ریالی، شامل نام صاحب کالا، تاریخ اعلامیه بانکی یا شماره فیش بانکی نیز هست. پس از صدور پروانه گمرکی یا قبض، شماره آنها در ردیف مربوط در دفتر ژورنال ثبت می شود.

و) دفتر کوتاژ: پس از ارجاع پرونده و پروانه گمرکی به قسمت کوتاژ، عملیات زیر به تناوب در قسمت کوتاژ انجام می شود:

ثبت اطلاعات و مشخصات پرونده در دفتر کوتاژ و دادن شماره ردیف دفتر به عنوان شماره کوتاژ به پرونده که از آن پس تنها کلید شناسایی پرونده در آن گمرک تلقی خواهد گردید.

در قسمت کوتاژ به طور منطقی چند دفتر وجود دارد که عبارت است از: دفتر کوتاژ عادی (تجاری)، دولتی، موقت، مرجوعی، ترانزیت، نسیه و پته.

ترخیص کالا

اطلاعاتی که در دفتر کوتاژ ثبت می شود عبارت است از: شماره کوتاژ، نام صاحب کالا، شماره قبض انبار، نام اظهارکننده، کشور مبدأ، نوع و تعداد بسته بندی، وزن خالص، نوع کالا، ارزش،  شماره تعرفه، ارزیاب و شماره انبار. اگر تعداد ردیف اظهارنامه بیش از یک ماه باشد نوع کالای همه ردیفها و تعرفه آنها نوشته می شود ولی ارزش همگی به طور یکجا نوشته می شود.

پس از ثبت اطلاعات با توجه به انبار، گروه ارزیابی تعیین و پرونده به این گروه تحویل می شود.

پس از پایان کار ارزیابی و انجام دادن فعالیتهای لازم، پرونده توسط ارزیاب امضاء و تحویل قسمت کوتاژ می شود و قسمت کوتاژ پرونده را به ضمیمه برگ سبز گمرکی تحویل صاحب کالا می دهد تا برای امضاء نهایی به رئیس گروه ارزیابی ارائه دهد.

مهر کردن پروانه سبز گمرکی و نگهداری پرونده در دفتر کوتاژ و تحویل برگ سبز گمرکی همراه با مهر «از دفتر کوتاژ خارج شد» پس از امضای گروه کارشناسی.

تهیه لیست از پرونده های موجود در پایان هر روز و تحویل لیست با پرونده ها به قسمت بازبینی برای بررسی. در این لیست ضمن اینکه شماره کوتاژهایی که برای بازبینی فرستاده می شود، لیست کوتاژهایی که پرونده آنها بنا به هر دلیل کارشان تمام نشده است نیز می آید.

به طور زمانبندی نیز لیستی از خلاصه پرونده ها به همراه شماره کوتاژ آنها از گمرک به بازبینی کل گمرک فرستاده می شود که بر اساس آن تعدادی از پرونده ها به منظور بازبینی از طرف بازبینی کل گمرک درخواست می شود و گمرک نسبت به فرستادن آنها اقدام می کند.

ز) قسمت ارزیابی: پس از فرستادن پرونده از دفتر کوتاژ به گروه ارزیابی، این پرونده توسط رئیس گروه ارزیابی، بررسی و محتویات و مدارک آن نیز کنترل می شود. سپس با توجه به نوع جنس و تخصصهای ارزیابها، ارزیاب مربوط پرونده را از دیدگاه های مختلف مورد ارزیابی و بررسی و کنترل قرار می دهد. این زمینه های ارزیابی عبارت است از:

– بررسی مدارک پیوست پرونده و کنترل کامل بودن و صحت آنها؛

– کنترل پیوست بودن انواع مجوزها و گواهی لازم برای ترخیص کالا؛

– کنترل محاسبات و اعمال قوانین . بخشنامه ها و دستورالعملها در مورد کالا؛

– بازدید کالا و کنترل تعداد بسته ها، بسته بندی، تعداد موجود در بسته ها و مقایسه با مدارک، شناخت نوع کالا، تطبیق آن با تعرفه اظهار شده، تطبیق مشخصات فنی جنس با مشخصات اظهار شده، ارسال به آزمایشگاه در صورت نیاز؛

– ارسال و ارجاع پرونده به تعیین ارزش واقعی کالا، در صورتی که حقوق گمرکی و سود بازرگانی بیش از ۹۹ درصد باشد؛

– امضای اظهارنامه پس از تکمیل همه فعالیتها و بررسیهای لازم به عنوان پایان کار ارزیابی از دید ارزیاب و تحویل به دفتر کوتاژ و سپس پرونده را به همراه پروانه گمرکی برای امضای مسئول گروه ارزیابی می فرستد؛

– مسئول گروه کارشناسی، عملیات انجام شده توسط ارزیاب و کنترلهای انجام شده توسط ارزیاب را مجدداً بررسی و کنترل، و در صورت تأیید، اظهارنامه و پروانه مربوط را امضاء، و به قسمت کوتاژ ارائه می کند. (پایان کار ارزیابی)

ح) قسمت ارزش: در قسمت ارزش سعی می شود با یافتن موارد مشابه برای کالای مورد بحث و شرایط یکسان ورود در موارد دیگر، ارزش مناسب کالا تعیین شود. برای این کار سوابق ورود کالا برای مدت دو سال به صورت جاری نگهداری می شود. این نگهداری بر اساس دسته بندی تعرفه کالا و در داخل آن در صورتی که ورود آن دارای دامنه وسیع دفعاتی باشد، به تفکیک کشورها (سوابق از کشورهایی که حجم قابل ملاحظه ای نسبت به دیگر کشورها دارند) نگهداری می شود.

با ارزش گذاری هر کالا در قسمت ارزش، موارد مشابه از لحاظ تاریخ پروفرما و کشور سازنده از پرونده استخراج، و با مقایسه مشخصات فنی، با توجه به سوابق ارزش در موارد مشابه، کالای ارجاعی ارزش گذاری می شود.

در زمان ارزش گذاری علاوه بر مراجعه به سوابق، به منظور اطمینان از کیفیت جنس، مدارک پیوست مطالعه می شود و علاوه بر آن ممکن است کالا نیز مورد بازدید واقع شود و نیز گواهیهای آزمایشگاه مورد استناد قرار می گیرد.

با نتیجه گیری قسمت ارزش گذاری کالا، ارزش مورد نظر در اظهارنامه ذکر و مهر و امضاء و به قسمت ارزیابی عودت داده می شود.

پس از پایان عملیات ترخیص در گمرک اظهار شده، برای بخشهای دیگر کالا در گمرکات دیگر حکم صادر و همراه با مدارک به گمرکات دیگر فرستاده می شود.

در گمرکات دیگر مدارک و حکم تحویل قسمت سرویس ارزیابی می گردد و مراحل ارزیابی ترخیص نسبت به کل  محموله (چه آن بخش که در اینجاست و چه بخشهایی که در جای دیگر است که حتی ممکن است ترخیص شده باشد) انجام می گیرد.

البته اظهار کننده بر طبق محاسبه و برآورد اولین گمرک، تمام حقوق و عوارض (نسبت به کل محموله) را پرداخت کرده است. با ارزیابی و محاسبات انجام شده در این گمرک، در صورتی که اختلافی در مبالغ حقوق و عوارض نسبت به مقدار پرداخت شده وجود داشته باشد (نسبت به کل محموله) در گمرک اخیر دریافت، و پروانه ترخیص کالا مهر و کالا خارج می شود.

ط) بازرسی درب خروج: بازرسی به عنوان نماینده رئیس گمرک بر کالای در حال خروج نظارت می کند و این نمایندگی این امکان و وظیفه را به او می دهد که همه عملیات انجام شده در بررسی و دریافت حقوق و عوارض از کالا و عملیات ارزش گذاری را مورد شک قرار دهد و خود راساً هر یک از عملیات را که ضروری تشخیص داد دوباره انجام دهد.

این عملیات از توزین کالا شروع می شود و تا شمارش داخلی بسته بندیها و ارسال به آزمایشگاه، بررسی کد تعرفه، صحت اسناد، کامل بودن اسناد و ارزش گذاری کالا را در بر می گیرد. پس از زدن مهر «از کوتاژ خارج شد» روی پروانه سبز گمرکی و تحویل آن به صاحب کالا (اظهار کننده) به بازرسی مراجعه می شود.

بازرسی درب خروج پس از مطالعه پرونده و انجام بررسیهای لازم که در بالا ذکر گردید، مهر اجازه بارگیری روی پروانه گمرکی می زند.

چنانچه هنگام بررسی، مورد یا مواردی پیش آید که عملیات محاسبات تکرار شود و مبالغ محاسبه شده جدید با مبالغ قبلی متفاوت باشد، شخص باید مابه التفوت را پرداخت، و رسید را ارائه کند تا مهر خروج روی پروانه زده شود و اجازه بارگیری و خروج بیابد.

پس از زدن مهر اجازه بارگیری روی پروانه گمرکی به انبارهای عمومی مراجعه می شود و بیجک کالا، که بر اساس اطلاعات قبض انبار صادر می شود به صاحب کالا تحویل می شود. صاحب کالا پروانه گمرکی و بیجک را به انبار مربوط ارائه، و با آوردن کامیون، کالای خود را بارگیری می کند.

بارگیری و خروج کالا به دو صورت می تواند انجام شود: یکی به صورت یکجا و دیگری به صورت تقسیم شده و در دفعات و محموله های متعدد.

در صورتی که کالا به صورت یکجا بارگیری و خارج شود، مقدار خروجی روی بیجک نوشته، و مهر و امضاء می شود. در صورتی که کالا در دفعات متعدد خارج شود برای هر خروج، بیجک فرعی صادر، و مهرو امضاء می شود و مقدار خروجی روی بیجک اصلی نیز ذکر، و مهر و امضاء می شود.

در این حالت بیجک اصلی تا خروج همه کالا نزد صاحب کالا باقی می ماند و پس از بارگیری آخرین محموله، امضای نهایی، و توزیع می شود.

بیجک اصلی و فرعی هر یک در سه نسخه صادر می شود که در زمان توزیع یک نسخه آن به بازرسی، یک نسخه به انباردار و نسخه آخر در زمان خروج توسط درب خروج دریافت، و برای انبارهای عمومی فرستاده می شود.

در زمان خروج کالا نیز برگ باسکول صادر می شود و به همراه بیجک در پرونده بازرسی باقی می ماند.

اگر کالا در دفعات متعدد خارج شود با هر خروج پشت اظهارنامه مهر، و مقدار خارج شده در آن نوشته می شود و با خروج آخرین محموله، جمع اندازه ها نوشته، و مهر نهایی روی آن زده می شود.

چنانچه طبق توزین، مقدار کالا نسبت به استاد زیاد یا کم باشد به طریق زیر عمل می شود:

– در صورت بدون انتقال ارز بودن: اگر کالا بیش از اسناد باشد، بر اساس مقدار زیادی و به همان نسبت حقوق و عوارض محاسبه و دریافت می شود و اگر ورود کالا نیاز به مجوز داشت باید بابت مقدار اضاافی نیز مجوز اخذ و ارائه و پیوست شود.

– در صورت انتقال ارز: در صورت کم بودن، در برابر هر دلار مبلغ ۳۰۰ ریال دریافت، و موضوع به بانک احاله می شود و پرونده در گمرک مفتوح می ماند تا صلح نامه از بانک ارائه کند و در صورت زیاد بودن مثل حالت بدون انتقال ارز، حقوق و عوارض اضافه بار، دریافت، و در صورت نیاز به مجوز، مجوز نیز باید ارائه شود.

علاوه بر عملیات ارزیابی و کنترل و بررسی کالا، اطلاعات محموله نیز در دفتر بازرسی ثبت و نگهداری می شود. این اطلاعات از روی دو فرم پروانه گمرکی و بیجک صادره در دفتر وارد می شود. این اطلاعات عبارت است از: تاریخ خروج، نام صاحب کالا، شماره کوتاژ، نوع / نام کالا، وزن کالا با ظرف، شماره پروانه گمرکی، شماره انبار، تعداد بسته و شماره قبض انبار.

برای خروج کالا، کارت شناسایی اظهار کننده مجدداً در اینجا کنترل می شود.