اسناد حمل در حمل ونقل دریایی

 

اسناد حمل در نقل ونقل دریایی

LINER &TRANSPORT AGREEMENTS

 

تفاوت یک بارنامه دریایی با یک بارنامه داخلی ویا یک بارنامه حمل چند وجهی چیست ؟

بطور خلاصه میتوان چنین جواب داد که بارنامه داخلی :

(HOUSE B/L) یا بارنامه حمل چند وجهی ( MULTIMODAL TRANSPORT B/L) 

بین بارفرابر ومشتری مبادله میشود در حالیکه بارنامه دریایی (OCEAN B/L) توسط خط کشتیرانی وبرای بارفرابر صادر می شود،مگر وقتی که بارقرابری در میان نباشد ومشتری مستقیماً به خط یا صاحب کشتی مراجعه نماید.

B/L حرف اختصاری BILL OF LANDING وبه معنی بارنامه است وLADING همان معنای LOADING را میدهد.

 

1- بارنامه دریایی 

(OCEAN BILL OF LADING (OBL

 

1-1- OBL :در تعریف بارنامه ای است که برای حمل دریایی صادر می گردد و دو نوع است.

  • بارنامه برای حمل گذری (TRAMP(که طبق یک قرارداد اجاره (CHARTER) صادر میشود.
  • بارنامه مربوط به خط کشتیرانی

در حمل گذری ،کشتی معمولاً یک یا بخشی از یک محموله کامل را حمل میکند وازاین بابت صاحب کشتی تعهدی را می پذیرد که در قرارداد اجاره کشتی درج شده است و در نتیجه بارنامه ترامپ،ناظر است بر حمل توسط یک کشتی که به صورت خط (LINER) عمل نمی کند. درحالت حمل توسط خط کشتیرانی ،توافق اجاره یا ذخیره کردن جا در کشتی مورد نظر است و مؤید آن است که جای لازم برای کالای مورد نظر در کشتی پیش بینی شده است وبارنامه خط دارای مفاد وشرایطی است که به منزله تعهد ومسئولیت خط است.

 

1-2-خصوصیات بارنامه

بارنامه سندی است که به امضاء حمل کننده رسیده ویا طرف او امضاء شده ومبین آنست که کالا دریافت یا بارگیری شده و به موجب این سند حمل کننده متهد است که کالائی را که تحویل گرفته در قبال ارائه بارنامه،به گیرنده ای معلوم یا به حواله کرد ویا به شخصی که بارنامه را در دست دارد تحویل نماید.

بارنامه میباید حاوی شرحی از ماهیت ومقدار کالا و همینطور تاریخ ومحل صدور بارنامه ونام فرستنده باشد.بارنامه ای که با عنوان «دریافت برای حمل (RECEIVED FOR SHIPMENT)» صادر شده است باید محل دریافت کالا را ذکر کند وبارنامه ای که حاکی از بارگیری کالا برگشتی است (SHIPPED ON BOARD B/L) ،بایستی نام ،ملیت کشتی،ومحل وتاریخ بارگیری را نشان دهد.

حمل کننده ،خط کشتیرانی است ومالک یا مسئول کشتی است.لهذا،خط خط کشتیرانی،نمایندگان خط ویا ناخدای کشتی باید بارنامه را امضاء نمایند.در گذشته به همین نحو عمل میشد ولی امروزه که برای محموله های یک کشتی بارنامه های متعدد صادر میشود ،امضاء آنها توسط ناخدا مقدور نیست.ازاین رو در بارنامه ها جمله ای تحت عنوان « از طرف ناخدا ویا از طرف مالک/مسئول» درج شده است ونماینده خط آنها را از طرف ناخدا وبعضاً «فقط به عنوان نماینده» امضاء می کند.در زبان فرانسه بارنامه را CONNAISSEMENT می نامند که از ریشه لاتین واژه «تأیید» گرفته شده وحاکی از آن است مراتب دریافت کالا روی کشتی وتعهد حمل آن مورد تأیید است.به عبارت دیگر شأن نزول بارنامه عبارت بود از گواهی ناخدا دال بر دریافت کالا و قول او برای یک گیرنده یا به حواله کرد.بارنامه کامل ترین سند حمل است وشرایط ومفاد آن قبول جهانی یافته و وجهه قانونی دارد.

 

ویژگی یا کارکردهای بارنامه به طور خلاصه عبارتند از :

 

الف- رسید حمل کننده (کشتی) است برای کالاهای مشروحه در آن 

 

ب- تعهدی است برای حمل کالا از بندر مبدأ (محل دریافت) تا بندر مقصد (محل تحویل) کالا 

 

ج- دلیلی است بر وجود یک قرارداد حمل که بر اساس مندرجات بارنامه تکالیف فی مابین حمل کننده و دارنده بارنامه ،مثلا درمورادی که کالا تلف شود ویا کسر باشد یا دچار خسارت گردد،را مشخص میسازد.

 

د- حاکی از توافق نسبت به کرایه حمل است واینکه کرایه حمل پیشاپیش پرداخت شده PREPAID یا باید از گیرنده کالا وصول شود که در حالت اخیر با عنوان FREIGHT COLLECT یا کرایه در مقصد ،مبلغ کرایه تعیین ودر بارنامه درج می گردد.

 

ه - قابل معامله است :یعنی معرف یا به منزله مالکیت کالاست و میتواند در معامله کالا مورد استفاده قرار میگیرد.به عبارت دیگر کلید تصرف کالایت و می تواند خرید وفروش شود ویا حتی توسط بانکها ودر معملات اسنادی بکار رود ویا وثیقه وام قرار گیرد.برای معامله باید مثل چک ظهرنویسی شود تا بدینوسیله محرز شود که دارنده جدید مالک کالا می باشد ومندرجات آن مورد تصدیق اوست .

باید دقت نمود که شرط قابل معامله بودن بارنامه این است که باید حواله از ......TO THE ORDER OF به حواله کرد TO THE (با قید نام ،گیرنده یا بانک ) صادر شده باشد.عبارت به حواله کرد غالباً در متن بارنامه چاپ شده است.

هرگاه بارنامه به حواکرد گیرنده (شخص با نام ونشان معینی)صادر شده باشد بارنامه صریح (STRAIGHT,OR REACTA B/L) نامیده میشود.

بطور خلاصه بارنامه می تواند به یکی از صور زیر صادر گردد :

  • به حواله دارنده یا BEARER بدون قید نام گیرنده در این صورت بارنامه به اصطلاح به صورت سفید (BLANK) ظهرنویسی شده است. در این حالت هر کس که بارنامه را دردست داشته باشد مالک کلای موضوع آن شناخته میشود .
  • به حواله کرد گیرنده :در این حالت فقط گیرنده (شخص یا بانک )مندرج در بارنامه مالک کالا شناخته میشود و به اصطلاح امکان ظهرنویسی بدواً منتفی شده است وانتقال مالکیت صرفاً با ظهر نویسی شخص یا طرفی کخ در متن بارنامه محق به دریافت کالا بوده است امکان پذیر است .
  • بارنامه از نوع TO ORDER فقط بایستی در بدو امر توسط فرستنده پشت نویسی شده باشد و پس از آن حالت بارنامه BEARER را پیدا می کند.

 

توجه : در امریکا و کانادا،محموله بارنامه هایی که به نام یا در وجه گیرنده معینی صادر شده باشند قابل معامله تلقی نشده وخط کشتیرانی ممکن است کالا را به گیرنده بدون ارائه اصل بارنامه تحویل دهد.این عمل در مواقعی که وجوهی باید وصول گردد مسأله آفرین میشود.

 

و- دارنده آن حق دارد که در مقصد کالا را تحویل گیرد .

 

1-3- بارنامه اصلی ونسخ آن

ORIGINAL B/L &LIST COPIES

 

تعداد نسخه های اصلی بارنامه را فرستنده تعیین می کند.تعداد نسخه های اصلی بارنامه صادر شده بایستی در متن بارنامه قید شده باشد وتمام نسخ آن باید همسان باشند . گاهی بیش از یک نسخه صادر اصلی از بارنامه صادر میشود که بایستی همگی مهر «اصلی» ORIGINAL را داشته باشند ونسخ غیر اصلی باید به مهر رونوشت (COPY) ممهور باشد .وقتی که دارنده بارنامه تمامی نسخ اصلی را در دست دارد به این معنی است که یک دست بارنامه کامل (A FULL SET OF B/L) را دارد.دلیل صدور بیش از یک نسخه اصلی این است که اگر یک نسخه مفقود گیرنده (ذینفع )نسخه اصلی دیگری داشته باشد.به همین منظور بارنامه های اصلی را با پست های مختلف ومتوالی ارسال میدارند،والبته نه همه را در یک وهله.برای این کار اولاً باید در متن بارنامه مشخص شده باشد که چند نسخه اصلی صادر شده است .مثلاً آنرا به صورت 3/3 نشان میدهند  وبه این معنی است که تعداد نسخ اصلی سه برگ است.بهنگام ارسال آنها ذر آنها مرحله اول که یک نسخه فرستاده میشود روی نامه پست بایستی قید شود که 1/3 یکی از سه نسخه ویا در مرحله بعد 2/3.با ارائه وتسلیم وتسلیم اولین نسخه بارنامه بقیه نسخ از درجه اعتبار ساقط می گردد.در قوانین انگلیسی ماده ای است که در ذیل بارنامه ها درج می گردد وموئد همین نکته است.

.ONE OF WHICH BEING ACCOMPLISHED THE OTHERS TO STAND VOID

به عبارت دیگر با استرداد یک نسخه اصلی نامه به شرکت کشتیرانی ،مالک کالا عملیات حمل را انجام یافته تلقی وقبول مینماید.ممکن است سؤال شود که اگر محموله تحویل شخصی گردد که بارنامه را ارائه داده وبعد از او شخص دیگری با نسخه اصلی دیگری از بارنامه مدعی کالا شود،چه پیش می آید.

در اینجا باید تصریح شود که قوانین دریایی تأکید دارد که حق با شخص نخست است و قانون اولویت زمانی به قوت خود باقیست.

 

1-4 -بارنامه به عنوان وثیقه AS LIEN

غالباً گفته میشود که بارنامه وثیقه است که البته در مواقعی که پای بانک در میان باشد مصداق دارد. آین امر وقتی واقعیت می یابد که تمام نسخ اصلی بارنامه تسلیم شود.اگر چه کالا در قبال ارائه یک نسخه از بارنامه قابل تحویل است ولی بانک ها به هنگام قبول آن به صورت وثیقه ،کل نسخ اصلی را مطالبه می کنند.

 

 

سابقه بارنامه 

 

در میان اسناد حمل بارنامه از موقعیت ممتازی برخوردار است.اعتبار بارنامه را از قابل معامله بودن آن می توان دریافت. خریداری که جنسی را که از فواصل دور تا مقصد آورده است می تواند با ظهرنویسی آن بارنامه به دیگری واگذار نماید ویا با ارائه نسخ اصلی آنرا به رهن بگذارد.

بموجب قانون ،صدور بارنامه موجهی است براینکه حمل کننده کالای موضوع بارنامه را صحیح وسالم دریافت نموده است ،مگر آنکه ملاحظات خود را به رغم این نکته در متن بارنامه درج کرده باشد.

 

همانطور که گفته شد،بارنامه از لحاظ تحویل آن برای حمل دو نوع است یکی مبین اینکه محموله برای حمل پذیرفته شده ودیگری اینکه محموله روی کشتی (وسیله حمل)بارگیری شده است.

در اعتبارات اسنادی غالباً شرط « کالا روی عرشه » گنجانیده میشود زیرا فقط به استناد چنین سندی می توان اطمینان یافت که کشتی بارگیری شده ودر حال حمل است.

در حالتی که فروشنده می بایست اسناد را به بانک تحویل تحویل دهد تا وجه اعتبار را دریافت کند،جمله مندرج در اعتبار معمولاً به شرح زیر است :

یک دست کامل بارنامه دریایی روی عرشه بدون قید وشرط.باید توجه داشت که تعداد نسخ بارنامه اصولاً در اعتبار اسنادی مشخص می گردد . (A FULL SET OF CLEAN ON BOARD OCEAN B/L) ,ویا (A SET OF CLEAN SHIPPED ON BOARD OCEAN B/L) که به معنی یک دست کامل بارنامه بدون قید وشرط دریایی حاکی از بارگیری کالا در کشتی است .بارنامه های خطوط کشتیرانی غالباً از قبل با عبارت SHIPPED ON BOARD چاپ شده اند ودرنتیجه از لحاظ تطبیق با متن اعتبار مشکلی پیش نمی آید. اما بعضی از بارنامه ها فقط  کلمه SHIPPED را دارند که از لحاظ بانکها که در پی تطبیق کلمه به کلمه متن اعتبار هستند مشکل ایجاد می کند وبانکها میخواهند که عبارت ON BOARD به کلمه قبلی اضافه شود.همچنین لازم است که در بارنامه کلمه CLEAN قید شده باشد تا نشان دهد که مشکلی درمورد کالا بهنگام بارگیری ملاحظه نشده است .درمورد بارنامه هایی که با جمله "دریافت برای حمل RECEIVED FOR SHIPMENT " مشخص می شوند،وضع فرق می کند.این نوع بارنامه به معنی اینکه کالا در حال حمل است نبوده و اطمینان لازم را بهمراه ندارد.از این بارنامه درمواقعی استفاده می شود که تاریخ تحویل کالا حائز اهمیت ومورد نظر باشد.بعد از بارگیری کالا بر روی کشتی این بارنامه را می توان با درج جمله "عملاً در تاریخ ...... بارگیری شده است" تکمیل نمد،لکن به شرط آنکه بارنامه ظهرنویسی ومعامله نشده باشد.

 

 

1-5- محتویات ومندرجات بارنامه

  • فرستنده کالا،نام ونشان کامل
  • گیرنده کالا ،نام ونشان کامل گیرنده واحتمالاً در وجه یا به حواله کرد.
  • طرف ابلاغ کالا،شخصی که خط کشتیرانی باید او را مطلع نماید.
  • نمایندگی خط یا بارفرابر ذیربط یا نماینده صاحب کالا
  • شماره بارنامه که به مثابه کد شناسایی برای نماینده خط یا بارفرابر است.
  • بندر (محل )دریافت کالا ،جایی که حمل کننده کالا را تحویل گرفته است
  • نام کشتی وشماره سفر
  • بندر بارگیری برای بارگیری کالا به کشتی تعیین شده
  • بندر محل تخلیه کالا
  • مقصد نهایی تحویل کالا،درصورتیکه کشتیرانی متعهد به تحویل کالا به محلی بعد از بندر تخلیه کالا باشد.
  • شماره نوبت (ذخیره جا) برای حمل کالا
  • علائم وشماره های شماره مهر وموم وشماره کانتینر در مورد محمولات کانتینری
  • شرح کالا،تعداد ونوع بسته بندی وعلائم آنها .این قسمت بدنه اصلی بارنامه را تشکیل میدهد وباید حاوی خبر نهایی از جمله تعداد بسته (نگله )ها -نوع بسته بندی (کارتن ،جعبه و ....)وشرح کالا باشد و درصورت اوجود اعتبار اسنادی،شرح کالا،باید با آنچه در متن L/C  آمده است مطابق باشد،ولو اینکه در متن  اعتبار غلط املائی وجود داشته باشد،که بایستی بهمان صورت نوشته شود.
  • وزن محموله :درج وزن کالا به کیلوگرم
  • ابعاد محموله : درج حجم محموله به متر مکعب
  •  تاریخ :تاریخ صدور وامضاء بارنامه
  • امضا تعداد نسخ اصلی بارنامه،درج تعداد نسخ  بارنامه،درج تعداد نسخه های اصلی صادر شده ودر بارنامه ای که مبین مالکیت کالا نیست ،در این محل (کادر) رقم صفر  درج می شود.
  • حساب هزینه ونرخ کرایه حمل 

موارد زیر نیز میتواند مبلغ در بارنامه بیاید :

HH   : به معنی از کارگاه (یا کارخانه) به کارگاه ..... (HOUSE TO HOUSE)

P.H  : به معنی اسکله تا کارگاه

H.P  : به معنی از کارگاه تا اسکله

P.P   : به معنی از اسکله تا اسکله

 

1-6- بارنامه سراسری 

TBL یا (THROUGH BILL OF LADING)

بارنامه معمولی یعنی B/L عمل حمل ونقل از یک بندر به بندر دیگر را میرساند،مثلاً از کپنهاگ به سنگاپور وبهمین دلیل بارنامه مستقیم یا DIRECT B/L نیز نامیده میشود.اما اگر مستلزم یک رشته عملیات سراسری ومتضمن توافقی باشد بر اینکه کالا توسط چند حمل کننده متوالی جابجا شود،یک بارنامه سراسری صادر می گردد. مثلاًاز کپنهاگ به هامبورگ حمل شده و از آنجا به کشتی دیگری منتقل .با این کشتی سنگاپور میرود و از آنجا یکبار دیگر با تغییر وسیله به پکن منتقل میشود.در این مثال ،شرکت یا نماینده خط کشتیرانی در کپنهاگ است که با بارگیری کالا به کشتی بارنامه سراسری صادر می کند و تمامی عملیات حمل را تقبل ،کرایه را دریافت وسهم حمل کنندگان را پرداخت می کند. در بندر مقصد به همان نحو که در مورد بارنامه عادی یا مستقیم بیان شد کالا به ازاء ارائه یک نسخه اصلی بارنامه تحویل داده میشود.

بخشی از کل عملیات حمل - مثلاً تا هامبورگ ممکن است وسیله قطار یا کامیون و یا کشتی فیدر (فرعی) انجام شود. در این صورت تاریخ بارنامه ،تاریخ بارگیری به یکی از وسایل است.البته بر حسب مورد و به خاطر رعایت مفاد اعتبارات اسنادی- که معمولاً عبارت ON BOARD یا دریافت روی عرشه را طلب میکنند که حاکی از تأیید بار گیری بر کشتی اصلی (اقیانوس پیما )میباشد،حمل کننده عبارت "تاریخ واقعی بارگیری روی عرشه ..... ( ذکر نام کشتی) .... (تاریخ) که به آن NOTATION می گویند،اضافه وامضاء میکنند تا با اعتراض بانک مواجه نشود.

دلیل این امر را باید در مقررات یکسان اعتبارات اسنادی منتشر شده توسط ICC یا اتاق بازرگانی بین المللی جستجو کرد.قبل از رواج حمل ونقل بار گنجی یا به اصطلاح کانتینری شدن حمل و نقل ،این مقررات تصریح نموده بود که "چنانچه به نحو دیگری تعیین نشده باشد،بارنامه ها باید حاکی از آن باشد که کالا را در تاریخ معینی روی کشتی معینی بارگیری یا حمل شده ات."

با تحویل حمل به صورت کانتینر(بارگنج) مفاهیم جدیدی پیدا شده،وبا این واقعیت که یک بارگنج میتواند با وسایط مختلف حمل ونقل شود،مقررات ICC نیز متحول شده و روش های مرسوم بانکی را نیز دگرگون کرده است.

 

 

 

gplus Twitter

درباره ما

  • شرکت حمل و نقل بین المللی و ترخیص کالا بهروش سریع به شماره ثبت 129345 دارای مجوز رسمی از وزارت راه و ترابری و گمرک ایران در سال 1376/1/17 تاسیس و فعالیت خود را در زمینه حمل و نقل بین المللی به صورت گسترده در اقسا نقاط جهان اعم از کشورهای اروپایی،آسیایی و آفریقایی زیر نظر انجمن شرکتهای حمل و نقل بین المللی ایران و انجمن جهانی IRU آغاز نمود.