بهروش سریع

مسیر عمده ترانزیتی (گذربری) در ایران

مسیر عمده ترانزیتی (گذربری) در ایران

3- بررسی تطبیقی دو مورد گزینه حمل

برای روشن شدن مسأله گفته شده می توان بعنوان نمونه اظهار نظر یک بارفرابر عمده را در مقایسه زیر ملاحظه نمود وبه نقش قیمت وسرعت در بازار حمل ونقل گذربری پی برد :

نظر چندین شرکت ارسال کننده کالا اینست که در حال حاضر مسیر زینگانگ  در چین ویا وستوچنی در روسیه به مسیر ایارن ترجیح دارد.

نحوه انجام کار نیز ساده است وبا محدودیت هایی مثل ایران مواجه نیست :

کالا از طریق دریا به یکی از دو بندر مزبور حمل می شود واز آنجا با راه آهن به کشور های آسیای میانه منتقل می گردد.

یک بارنامه سراسری در بندر صادر می شود.در یکی از دوبندر یاد شده نماینده خط بارگنج های وارده را به قطار بارگیری و روانه مقصد می شازد.راهبارنامه راه آهن بنام نماینده مستقر در کشور مقصد صادر می شود واین نماینده گیرنده نهایی را در مقصد از ورود بارگنج ها مطلع می نماید تا با ارائه بارنامه اصلی کالای خود را تحویل بگیرد.

بخش اعظم محموله ها با بارگنج های SOC که متعلق به فرستنده هستند حمل می شوند.

کل مدت حمل از بنادر نامبرده تا آلماتی،تاشکند ،بیشکک،چیمکند وکارگاندا حدوداً 14 روز است،ضمن اینکه هزینه های حمل نیز بسیار پایین تز از هزینه های حمل از طریق ایران می باشد.

صرفنظر از هزینه های متعدد ومتفرقه گمرکی -بندری- جاده ای- مرزی در ایران،متوسط کرایه حمل پرداختی به یک تریلی 20 تنی به مقاصد ترکمنستان-ازبکستان-قزاقستان به تنهایی رقم بسیار سنگینی بوده که خود نقش اساسی در تعیین نرخ ترانزیت دارد.

بدیهی است با این وضع مسیر ایران از طریق جاده علیرغم مزیت کوتاهی وتناسب،متأسفانه قدرت رقابت وجذابیت خود را از دست می دهد.

بنابراین توجه به گزینه ریلی ایران ومقایسه آن با مسیر جاده از یک طرف ومسیرهای رقیب از طرف دیگر را نباید از نظر دور نگه داشت.

مسیر دریای خزر به عنوان یک کریدور شمال-جنوب می تواند ومیبایست به دلایلی که ذیلاً بررسی می شود،مطرح ومورد توجه قرار گیرد : 

• 1- به عنوان یک اصل کلی،حمل ونقل به منزله یکی از عناصر اصلی "پشتگانی" LOGESTICS دادوستد،ناگزیر است پا به پای تجارت جهانی رشد وتنوع یابد.
  دوانگیره یا محرک نیز در رشد وتنوع دخالت عمده دارند :ضرورت ورقابت .
  ضرورت بر حسب لزوم نقل وانتقال کالا یا خدمتی مورد نیاز از محلی به محل دیگر .رقابت به حسب انتفاع وبهره مندی از آثار ونتایج مترتب بر تحقق نیاز آن.
  آنچه به اختصار درمورد گزینه های آن ناشی می گرددومیتوان مطلب را با ارائه مثالهایی روشن نمود.
  
  
• 2- یکی از گزینه ها وشاید مناسب ترین آنها مسیر دریای خزر است .هم برای محموله هایی که به مقصد رویه وکشورهای هم جوار آن وهم برای محموله هایی ک از مسیر آن کشور می توان بصورت "گذر برد" وبه مقصد کشورهای اروپایی حمل نمود.استفاده گزینه نوورسیسک،بدیهی است که باز هم به علت لزوم عبور از ترکیه تا رسیدن به بندری چون سامسون با مشکل پیش گفتاه مواجه است.

همچنین مسیر بندر انزلی -بندر آستارا خان نیز می تواند با عنایت به عوامل زیر گزینه مناسبی باشد :

• 1-این مسیر بعنوان بخشی از کریدور شمال -جنوب در سال 1380-1381 مورد توجه شدید کشورهای ایارن-روسیه -هندوستان قرار گرفت ودر سال اخیر منجر به قرارداد سه جانبه بین کشورهای مزبور گردیده است.همینطور کشورهایی از آسیای مرکزی و همینطور پاکستان برای پیوستن به این طرح ابراز علاقه نموده اند.پیش بینی می شود که با فراهم آمدن زمینه های همکاری وعملیاتی شدن این کریدور ودر صورت وجود بار ومحموله های دو طرفه واستفاده کامل از ظرفیت های این مسیر ،بتوان تا 20 میلیون تن کالا را ترانزیت نمود.
  
  
• 2-مسافت بندر انزلی تا تهران 400 کیلومتر در مقایسه با مثلاً 900 کیلومتر فاصله تهران-بازرگان وفاصله 1400 کیلومتر آستارا خان تا مسکو در مقایسه با فاصله بازرگان-سامسون 950 کیلومتر و نوورسیسک تا مسکو 1450 کیلومتر.
  
  
• 3- صرفه جویی در سوخت مصرفی وحذف ویزاهای بلغار ،رومانی،مجار وبعضاً چک-اسلواک وهزینه های عبور از این کشورهای بر حسب مورد
  
  
• 4- محول شدن میزان چانه زنی به یکی دو کشور روسیه واکراین بجای چند کشور یاد شده در فوق.

بدین معنی که رفع مشکلات عبور از قلمرو روسیه آسان تر خواهد بود ودر صورت همت دستگاه دیپلماسی بویژه با توجه به روابط میان ایران وروسیه،می توان به تسهیلاتی از لحاظ اخذ روادید وتردد در جاده های آن کشور دست یافت.

لزوم توجه به این مسیر در صورت تحقق نقل وانتقال کالا بین هندوستان وکشوره های روسیه وآسیای میانه اولویت بیشتری خواهد یافت وبایستی مورد عنایت شرکت های ایرانی قرار گیرد.

البته عناصر مثبت مسیر دریای خزر وقتی می تواند نهایتاً به مزیت تبدیل گردد که علاوه بر زمان توقف برای سوار شدن کامیون به کشتی ،هزینه آن نیز معقول ومطلوب باشد.

هدف از طرح این مقایسه ضمن اینکه به یک ضرورت اشاره دارد،آشنایی دانشجویان یا شیوه تطبیق وانتخاب مسیرهای متفاوت وقابل بهره برداری است.